Hoewel een kind wordt geboren met bepaalde persoonlijkheidskenmerken en intellectuele neigingen, vindt de vorming van zijn karakter in principe plaats in het gezin en hangt het rechtstreeks af van de opvoedingsstijl die door de ouders is gekozen.
Psychologen onderscheiden 4 hoofdopvoedstijlen.
De autoritaire stijl wordt gekenmerkt door categorische eisen en onverzettelijkheid tot in het kleinste detail. Van het kind wordt onvoorwaardelijke gehoorzaamheid gevraagd. Er wordt geen rekening gehouden met zijn eigen wensen en belangen. Het kind wordt bijna nooit geprezen, maar constant uitgescholden.
Afhankelijk van natuurlijke neigingen reageren kinderen op verschillende manieren op zo'n dictatuur: als een kind van nature een sterk karakter heeft, begint het van jongs af aan in opstand te komen, wat zich uit in constante grillen. In de adolescentie worden dergelijke kinderen agressief, onbeschoft. Een kind met een zachtaardig karakter sluit zich op, probeert zo min mogelijk aandacht aan zichzelf te besteden, verandert in een wilskrachtige, grijze persoonlijkheid.
De liberale stijl is precies het tegenovergestelde van de autoritaire. Hier is het kind het middelpunt van het universum waar het hele gezinsleven om draait. Al zijn grillen worden onmiddellijk vervuld. Kinderen die op deze manier zijn opgevoed, zijn ongehoorzaam, agressief, niet aangepast aan het leven. Ze kunnen niet opschieten in een kinderteam, ze zijn een last voor strenge schooleisen en discipline. In de regel heeft dit een negatief effect op het leren: zelfs als een kind ruim voor school kon lezen en schrijven, heeft hij slechte cijfers, waarvan de belangrijkste reden een constant gevoel van ongemak is.
Onverschillige stijl is in feite de afwezigheid van enige opvoeding. Volwassenen zorgen helemaal niet voor het kind en verminderen hun functies alleen om aan zijn fysiologische behoeften te voldoen. Van jongs af aan wordt een kind gedwongen zijn eigen problemen op te lossen en antwoorden te zoeken op zijn eigen vragen. Zo'n kind krijgt vaak ouderlijke liefde en aandacht in geld. In zo'n relatie is er geen emotionele band tussen de ouders en het kind, het kind voelt zich eenzaam, groeit op, wordt wantrouwend en achterdochtig.
Democratische stijl wordt als het meest acceptabel beschouwd. Ouders moedigen de onafhankelijkheid van het kind aan, respecteren zijn mening, maar eisen tegelijkertijd de naleving van bepaalde regels. Relaties zijn gebaseerd op samenwerking. Volwassenen en kinderen zijn verenigd door gemeenschappelijke doelen en doelstellingen. Het kind lost, naar beste vermogen, de problemen op die zich voordoen, maar hij weet dat er altijd mensen in de buurt zijn die van hem houden en hem te hulp zullen komen.